FRAMES-project: Belgische proefprojecten

  Denderleeuw, Ninove & Geraardsbergen Hannelore Mees, Tom Goosse, Luuk Boelens

Het FRAMES-project is een Interreg VB North Sea project dat zich uitstrekt van januari 2017 tot mei 2020. Het omvat 15 proefprojecten uit het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, België, Duitsland en Nederland om de implementatie van overstromingsbestendige maatregelen te onderzoeken en te vergelijken met het gebruik van het Multi-Layered Water Safety Concept (MLS). Sinds de Europese Overstromingsrichtlijn 2007/60/EG heeft het Vlaamse Gewest de neiging om het concept toe te passen. De MLS richt zich op een diversificatie van maatregelen door het onderscheiden van vier lagen: Preventie, Bescherming, Paraatheid, Herstel. Een veerkrachtig overstromingsbeheer moet rekening houden met deze aspecten van overstromingen en de deelname van verschillende actoren impliceren. De MLS presenteert overstromingen dus als het resultaat van een gedeelde verantwoordelijkheid over alle maatschappelijke actoren en onderstreept het belang van een actieve deelname van burger-, particuliere en overheidsactoren.

De Belgische FRAMES-pilotprojecten werden geleid door een samenwerking tussen de Provincie Oost-Vlaanderen en het AMRP van de Universiteit Gent. De pilots waren gevestigd in Geraardsbergen, Ninove en Denderleeuw. Ze waren gericht op veerkrachtige gemeenschappen, gebieden en scholen.

  1. 1. Community Resilience Workshops in Ninove

Het doel van de Community Resilience Workshops was het vergroten van de overstromingsbestendigheid van de burgers door het vergroten van het bewustzijn van de gemeenschappen en hun reactievermogen of gedrag. Het proefproject heeft de neiging om gemeenschapsresistente maatregelen te implementeren door middel van een handleiding “Inspiratieboek Water zonder overlast”. Hoewel de workshops leerzaam waren en het contact tussen de lokale gemeenschappen en de overheid verbeterden, kon er geen echte gemeenschapsbestendige maatregel worden geïmplementeerd. De informele overname van de verantwoordelijkheid van de overheid voor overstromingen bleef een te dominante factor die de interactie tussen het publiek en de maatschappelijke actoren beïnvloedde.

 

  1. 2. Schoolprogramma in Denderleeuw

Het schoolprogramma werd ontwikkeld om het bewustzijn en de kennis van de leerlingen over de aanpassing aan de klimaatverandering en meer bepaald over overstromingsbestendige maatregelen te vergroten. Tegelijkertijd onderzocht het programma ook op welk niveau de aanpassing aan de klimaatverandering deel uitmaakt van de Vlaamse onderwijscurricula, evenals het niveau van bewustzijn en kennis van zowel de leerlingen als de leerkrachten. Het onderzoek toonde aan dat het bewustzijn en de kennis beperkt leek en dat er nog steeds verwarring bestond over de klimaatverandering. De toenemende overstromingsrisico’s in Vlaanderen als gevolg van de klimaatverandering werden niet vermeld in het curriculum van de leerkrachten, zowel in het basis- als in het secundair onderwijs. Droogtes, overstromingen en natuurrampen als gevolg van de klimaatverandering werden over het algemeen voorgesteld als uitdagingen voor landen in andere continenten.

  1. 3. Project voor onderzoek op maat in Geraardsbergen en Ninove

De Belgische FRAMES is in mei 2018 gestart met een research-by-design project om in Ninove en Geraardsbergen in nauwe samenwerking met lokale overheden, belangrijke stakeholders en burgers maatregelen op het gebied van ruimtelijke ordening op te stellen. Het research-by-design project heeft geresulteerd in een visieplan “Klimaatadaptieve Buurten” waarin de structurele maatregelen worden gepresenteerd waarover de verschillende stakeholders het eens zijn geworden en die in de komende jaren zullen worden uitgevoerd. Vanuit een MLS-perspectief werden vooral preventieve en beschermende maatregelen ontworpen en de toepassing van een algemene MLS-aanpak, die de vier lagen impliceert, bleef moeilijk. Hoewel het Vlaamse Gewest sinds 2007 de neiging heeft om de MLS-aanpak te gebruiken, is deze nog niet vastgelegd in de organisatie van de actoren.

Beleidsaanbevelingen

De observaties en de lessen die tijdens het project zijn geleerd, hebben ertoe geleid dat de Belgische teamleden vier beleidsaanbevelingen hebben gedaan voor een grotere implementatie van overstromingsbestendige maatregelen:

  • Intensivering van de communicatie-inspanningen om het bewustzijn en het paradigma van gedeelde verantwoordelijkheid over overstromingen en aanpassing aan de klimaatverandering te vergroten.
  • Het definiëren van de specifieke verantwoordelijkheden van de publieke, burgerlijke en private actoren, afhankelijk van hun locatie in het watersysteem.
  • Overstromingsrisicomaatregelen koppelen aan niet-overstromingsgerelateerde ambities van lokale actoren, zoals mobiliteit, recreatie, enz.
  • Het voortdurend verkennen van nieuwe allianties en de betrokkenheid van nieuwe actoren.

Impact

  • Extreme temperatuur
  • overstromingen

Sectoren