België
België is een federale staat, bestaande uit gemeenschappen en gewesten. Elk van de overheden (federale staat, gewesten, gemeenschappen) is binnen zijn bevoegdheidsgebied verantwoordelijk voor de aanpassing aan de klimaatverandering.
In december 2010 keurde de Nationale Klimaatcommissie de ‘Nationale Adaptatie Strategie’ goed. Deze strategie vat de verwachte effecten van de klimaatverandering in België samen en voorziet o.a. in de uitwerking van een nationaal aanpassingsplan.
Het Nationaal Adaptatieplan werd op 19 april 2017 door de Nationale Klimaatcommissie goedgekeurd.
Overeenkomstig de beslissing van de Nationale Klimaatcommissie van 27 juni 2013 zou dit plan: duidelijke en beknopte informatie moeten verstrekken over het adaptatiebeleid en de uitvoering ervan in België; nationale maatregelen moeten identificeren waarmee de samenwerking versterkt wordt en synergieën tussen de verschillende regeringen (federaal, gewesten) op het vlak van adaptatie ontwikkeld worden.
In het plan worden specifieke adaptatiemaatregelen geïdentificeerd die op nationaal niveau moeten worden genomen om de samenwerking te versterken en synergiën tussen de verschillende entiteiten op het gebied van adaptatie te versterken. Het plan bestrijkt 6 sectoren evenals transversale maatregelen: biodiversiteit, crisisbeheer, energie, gezondheid, onderzoek en internationale samenwerking.
De eerste tussentijdse evaluatie van dit plan werd in februari 2019 afgerond en weerspiegelde een initiële positieve vooruithang op het vlak van adaptatie. De daarop volgende eindevaluatie eind 2020, met als focus de eindimplementatie, gaf aan dat de positieve trend aangehouden werd. Naast de positieve vooruithang kwamen ook resterende werkpunten in beeld die na een actualisering van de prioriteiten aan de basis kunnen liggen van de opvolging.
De federale overheid beschikt over hefbomen in verschillende sectoren (transport, crisisbeheer, economie, energie, onderzoek, gezondheid, enz.) om actie te ondernemen op het vlak van adaptatie.
De federale bijdrage aan het Nationale Klimaatadaptatieplan (op 28 oktober 2016 door de Ministerraad goedgekeurd) beoogt de activatie van deze hefbomen en instrumenten om een gecoördineerd adaptatiebeleid op federaal vlak te voeren.
De federale bijdrage is gebaseerd op een verkennend onderzoek over de federale bijdrage aan een coherent beleid op het vlak van de aanpassing aan de klimaatverandering. De bijdrage maakt deel uit van de federale strategische langetermijnvisie inzake duurzame ontwikkeling die is goedgekeurd in mei 2013, en meer in het bijzonder doelstelling 32: “België zal aangepast zijn aan de directe en indirecte gevolgen van de klimaatverandering.”
Een tussentijdse evaluatie van de implementatie van de federale bijdrage aan het Nationale Adaptatieplan werd uitgevoerd voor de periode 2016-2018 en gaf aan dat een overgrote meerderheid van de maatregelen reeds in uitvoering waren. Daaropvolgend werd het plan eind 2020 aan de finale evaluatie onderworpen. Uit deze eind evaluatie bleek dat de positieve trend werd aangehouden
Alle informatie is beschikbaar op de website klimaat.be
Op 2 mei 2013 heeft het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn Brussels Wetboek van Lucht, Klimaat en Energiebeheersing (BWLKE) goedgekeurd. Dit wetboek omvat , zoals zijn naam aangeeft, het beleid rond lucht, klimaat en energiebeheersing van het Gewest. Het vormt de juridische basis voor het geïntegreerde Lucht-Klimaat-Energieplan van 2 juni 2016.
Dit geïntegreerde plan bevat de grote lijnen van het gewestelijk adaptatiebeleid die betrekking hebben op de volgende domeinen: infrastructuur, bosbeheer, waterbeheer en natuurlijk erfgoed. Bepaalde adaptatiemaatregelen zijn ook opgenomen in de volgende Brusselse thematische plannen:
– het Gewestelijk Waterbeheerplan voor de periode 2017-2021 dat een geïntegreerde en globale aanpak van de uitdagingen voor het waterbeheer op het grondgebied van het Gewest bevat;
– het Natuurplan voor de periode 2016-2020 dat voorziet in de ontwikkeling van het groene netwerk en in de versterking van natuur in de stad als lokale adaptatiemaatregel tegen extreme temperaturen en in de strijd tegen de stedelijke hitte-eilanden;
– het Beheerplan van het Zoniënwoud dat maatregelen bevat om de regeneratiecapaciteiten van het Zoniënwoud te beschermen of te versterken en het woud moet aanpassen aan de klimaatverandering.
De meest opvallende adaptatiemaatregelen in deze plannen zijn onder meer het terugdringen van de blootstelling van de bevolking aan overstromingsrisico’s, de strijd tegen de schadelijke effecten van verharding (impermeabilisatie) van de bodems op het leefmilieu, de ontwikkeling van groene, blauwe (oppervlaktewater) en grijze (rioolnet) netwerken, of energierenovatie van bestaande gebouwen. Heel vaak ligt de nadruk op de meest kwetsbare bevolkingsgroepen.
Voor Vlaanderen maakt het Vlaams Adaptatieplan (VAP) 2013-2020 deel uit van het Vlaams Klimaatbeleidsplan 2013-2020.
Het Vlaams Adaptatieplan heeft tot doel een beeld te krijgen van hoe kwetsbaar Vlaanderen is voor klimaatverandering, de weerbaarheid van Vlaanderen tegen de gevolgen van klimaatverandering te verhogen en ons zo goed mogelijk aan te passen aan de te verwachten effecten. De gelijktijdige verwezenlijking van deze doelstellingen kan worden omschreven als de “klimaatreflex”. Die reflex omvat de toetsing van het bestaande en nieuw ontwikkelde beleid aan de klimaatscenario’s en, waar nodig, de aanpassing ervan. In het VAP moet de adaptatie aan de klimaatverandering kosteneffectief zijn in de ruimste zin van het woord, wat betekent dat de kosten van adaptatie lager moeten zijn dan de kosten van de schade die vermeden wordt, rekening houdend met een aantal mogelijke onzekerheden.
Een belangrijk uitgangspunt van het Vlaamse adaptatiebeleid is de verhoging van de weerbaarheid. Door adaptatie en versterking van verschillende systemen (fysisch, economisch, sociaal), worden deze systemen weerbaarder en zijn ze beter in staat om om te gaan met de effecten van klimaatverandering. Voor bepaalde uitdagingen op het vlak van adaptatie zal Vlaanderen gebruikmaken van ecosysteemdiensten. Deze en andere adaptatiemaatregelen zijn robuuste no-regretmaatregelen, ze zijn een van de drijvende krachten voor technologische innovatie, met inachtneming van het duurzaamheidsbeginsel.
Daarnaast tracht Vlaanderen ook de lokale besturen te ondersteunen in hun adaptatiebeleid en het implementeren van concrete maatregelen door het aanreiken van mogelijke maatregelen, goede praktijkvoorbeelden en mogelijke financieringskanalen via de tool www.burgemeestersconvenant.be en door een grafische weergave van de mogelijke impact en effecten van klimaatverandering via het klimaatportaal https://klimaat.vmm.be
Alle informatie is beschikbaar op https://www.lne.be/vlaams-klimaatbeleidsplan
In Wallonië is adaptatie opgenomen in het geïntegreerde plan Lucht-Klimaat-Klimaat-Energie (PACE) 2016-2022.
Om adaptatieluik van het plan uit te werken, werd in 2011 een kwetsbaarheidsstudie naar de gevolgen van de klimaatverandering op regionaal niveau uitgevoerd. Er werden klimaatprognoses opgesteld om de effecten van klimaatverandering in verschillende sectoren te identificeren en te beoordelen.
Vervolgens werden actieplannen en instrumenten uitgewerkt en opgenomen in het adaptatieluik van het PACE. Voorbeelden hiervan zijn de beheersing van overstromingen door middel van overstromingsrisico-beheerplannen en overstromingsgevaarkaarten, de actualisering van het bosbouwwetboek om erosie- en modderstroomfenomenen tegen te gaan, de advieswerkzaamheden van de GISER-eenheid, enz.
In het kader van het Burgemeestersconvenant ondersteunt en helpt het Waals Gewest als coördinator de gemeenten bij de integratie van de effecten van klimaatverandering in het beleid en de ontwikkeling van aanpassingsmaatregelen om hun kwetsbaarheid te verminderen.
Om de huidige en toekomstige risico’s op het niveau van het gemeentelijk grondgebied beter te kunnen inschatten werd de tool, “Adapt your Commune”, ontwikkeld. Het biedt impactkaarten en indicatoren aan om de risico’s van klimaatverandering zo goed mogelijk in te schatten en te visualiseren. Er is ook een webinterface beschikbaar met voorbeelden van te nemen maatregelen en een module voor het toezicht op de uitvoering en de rapportage aan het Burgemeestersconvenant.
Alle informatie is beschikbaar op de website van AwAC (Waals Lucht- en Klimaatagentschap): www.awac.be .