Biodiversiteit

Veel Europese plant- en diersoorten hebben hun verspreidingsgebieden al veranderd als reactie op de waargenomen klimaatverandering. Heel wat thermofiele soorten migreren noordwaarts. De aanwezigheid en het aantal soorten uit een warm gematigd klimaat zijn de afgelopen decennia in België toegenomen.

Bepaalde schadelijke soorten (teken, processierupsen, enz.) kunnen bevoordeeld worden door de impact van de klimaatverandering.

Terzelfder tijd vestigen bepaalde Belgische soorten zich noordelijker.

Het tempo van de klimaatverandering overschrijdt evenwel de capaciteit van heel wat soorten om zich aan te passen en te verhuizen, meer bepaald als het versnipperde landschap de verhuizing van de soorten beperkt of als de soorten geen aangepaste woonplaats vinden.

Door de stijging van de temperatuur vinden bepaalde voorjaarsgebeurtenissen vroeger plaats, zoals het uitbotten van de knoppen en bepaalde najaarsgebeurtenissen later, zoals de vergeling van de bladen. Het pollenseizoen begint vroeger in Europa en duurt ook langer dat 50 jaar geleden.

De trekvogels komen doorgaans vroeger aan door de grotere frequentie van zachte winters.

Door de interacties tussen verschillende soorten overhoop te halen kunnen de fenologische veranderingen die door de klimaatverandering worden veroorzaakt, de biodiversiteit in gevaar brengen (dat wordt bijvoorbeeld aangetoond door de bonte vliegenvanger: de aankomstdatum van deze migrerende soort evolueert trager dan de periode waarin het belangrijkste voedsel voor zijn nakomelingen verschijnt).

De klimaatverandering kan de gevestigde interacties tussen soorten verstoren (rivaliteit, predatie, parasitisme, bestuiving, commensalisme, enz.), maar ook nieuwe interacties doen ontstaan. De bedreigingen waarmee de individuele soorten worden geconfronteerd, worden vaak versterkt door de wijzigingen van de interspecifieke interacties. Dit geldt meer bepaald voor de zogenaamde speciale soorten. De komst van nieuwe soorten die zich aan de nieuwe klimatologische omstandigheden hebben aangepast, kan de structuur van de bestaande ecosystemen en de erdoor verleende diensten overhoop halen.

Invasieve soorten zijn planten- of diersoorten die door de mens buiten hun oorspronkelijk areaal zijn geïntroduceerd en die zich zodanig hebben verspreid dat zij een aanzienlijke bedreiging vormen voor de biodiversiteit. Sommige daarvan veroorzaken problemen voor de volksgezondheid en de kosten gebonden aan hun impact en beheer zijn aanzienlijk.

Het vermogen van soorten om zich in een nieuw gebied te vestigen en te ontwikkelen is sterk afhankelijk van het klimaat. Klimaatverandering heeft dus een invloed op biologische invasies door de wijziging van transport- en introductiemechanismen, door nieuwe soorten in staat te stellen zich te vestigen en door de wijziging van de verspreiding van gevestigde soorten. Daarnaast zal de klimaatverandering naar verwachting ook gevolgen hebben voor de effectiviteit van de bestrijdingsstrategieën.

De klimaatverandering verhoogt de gezondheidsrisico’s en leidt tot een verslechtering van de kwaliteit van de habitats.