Vervoer

Vervoer

De verwachte toename van de frequentie en/of de intensiteit van weersomstandigheden, zoals hevige neerslag,  hittegolven, periodes van droogte enz., zal negatieve gevolgen hebben voor de vervoersinfrastructuren.

Maar er kunnen ook gunstige effecten worden verwacht. Zo zou de vermindering van het aantal dagen met sneeuw of vorst overdag voor een verbetering van de algemene verkeersomstandigheden kunnen zorgen en een positief effect hebben op de levensduur van de infrastructuren.

De kwetsbaarheid van transport voor de impact van klimaatverandering hebben niet alleen te maken met de infrastructuur van de verschillende vervoersmiddelen, maar ook met mobiliteit op zich. Zo kan de klimaatverandering een invloed hebben op de verdeling tussen de verschillende vervoersmiddelen.

Spoorwegen

Klimaatverandering kan een afname van de veiligheid op het spoor, een toename van de onderhouds- en reparatiekosten en een eventuele verstoring van de dienstregeling tot gevolg hebben.

De hoge temperaturen hebben mogelijk een negatieve impact  op de spoorwegen, omdat de rails hierdoor meer uitzetten of worden vervormd. Door intensere hittegolven kan de apparatuur oververhit raken (ventilatie enz.). Bijzondere aandacht moet besteed worden aan het comfort en de gezondheid van de reizigers in treinen, in stations en op perrons.

Hevige regenval en extreme weersomstandigheden zoals stormen kunnen schade aan de infrastructuren veroorzaken door overstromingen, aardverschuivingen, het omvallen van bomen enz. Hierdoor wordt het risico op verkeershinder en -onderbreking vergroot.

Extreme weersomstandigheden kunnen ook directe schade veroorzaken aan gevoelige installaties zoals bovenleidingen.

In het geval van hoge vraag/spanningen op het elektriciteitsnet bestaat het risico dat het vervoer wordt verstoord, aangezien er voor de spoorwegen veel elektriciteit nodig is. De continuïteit van de elektriciteitsvoorziening is daarom een grote zorg voor de infrastructuurbeheerders, voornamelijk bij abnormale weersomstandigheden. Tijdens hittegolven bijvoorbeeld krijgen we te maken met een verbruikspiek die wordt veroorzaakt door het hoge verbruik door airconditioning.

Luchtvaart

De hoge temperaturen zullen mogelijk negatieve gevolgen hebben voor luchthavens op verschillende manieren.

Doordat er langere warme periodes zullen zijn, zal er meer behoefte zijn aan koeling van de grond, zullen de landingsbanen sneller beschadigd geraken en zal de lengte van de landingsbanen moeten toenemen (door een afname van de luchtdichtheid vermindert de opwaartse druk van de vliegtuigen).

De verwachte daling van het aantal vorstdagen daarentegen kan een gunstig effect hebben op het luchtvaartverkeer.

Door hevige regenval kunnen overstromingen ontstaan die de installaties van de luchthaven kunnen beschadigen.

Door extreme weersomstandigheden kan het luchtverkeer worden verstoord of kan schade aan de apparatuur worden veroorzaakt.

Bovendien kan de sluiting van een of meerdere luchthavens (in of buiten Europa) gevolgen hebben voor al het luchtverkeer op internationaal niveau, wat vertragingen en annuleringen met zich meebrengt.

 

Wegen

De hoge temperaturen kunnen het wegdek beschadigen.

Onverharde wegen en bruggen zijn extra kwetsbaar voor intense neerslag. Door het risico op meer overstromingen in bepaalde regio’s zijn onderhoud en investeringen in afwatering en bescherming broodnodig.

Intense neerslag zal bovendien gevolgen hebben voor de verkeersveiligheid (beperkt zicht, minder goede baanvastheid), terwijl de afname van vorst en sneeuw een omgekeerd effect zal hebben.

 

Binnenvaart

De verwachte daling van het neerslagvolume in de zomer, de toename van de verdamping als gevolg van de verwachte stijging van de temperaturen in dezelfde periode en de afname van de potentiële aanvoer vanuit de rivieren leiden tot problemen met de diepgang van waterwegen en een groter risico op lage waterstanden. Ook de toename van de sedimentmassa, die mogelijk wordt veroorzaakt door hevige zomerregens, zou deze laagwatertoestand versterken. Dit kan leiden tot een noodzakelijke toename van de baggerwerkzaamheden.

Scheepvaart

De stijging van de zeespiegel zal zeer waarschijnlijk een invloed hebben op de bevaarbaarheid als gevolg van de veranderingen van de snelheden van sedimentatie en de vorming van zandbanken op de Belgische zeebodem.

Door extreme weersomstandigheden kunnen schepen worden beschadigd en kan de scheepvaart verstoord worden.

De hogere temperaturen, de stijging van de zeespiegel, extreme weersomstandigheden en de toename van de neerslag zullen ook gevolgen hebben voor haveninfrastructuren.

De vermindering van het aantal vorstdagen zal er waarschijnlijk voor zorgen dat de mist minder vaak aanvriest en dat er minder problemen ontstaan door de vorming van ijs op boten, bruggen, materiaal en kades.

De klimaatopwarming zorgt ervoor dat er vaker zonder problemen door ijs kan worden gevaren en dat het vaarseizoen wordt verlengd. Hierdoor zal het zeeverkeer tussen Europa, Azië en Noord-Amerika ongetwijfeld ingrijpende veranderingen ondergaan.

“Zomer- en winterplannen” opgesteld door de beheerders van het openbaar vervoer (NMBS en Infrabel, TEC, de Lijn, MIVB) om te anticiperen op de verstoring van de dienstverlening door extreme weersomstandigheden en deze te beperken.

Ontwikkeling en actualisering van specifieke modellen voor het voorspellen van de spooradhesie-index, het bevriezen van bovenleidingen en het ijsvrij maken van bovenleidingen om te kunnen inspelen op specifieke spoorwegbehoeften.

In kaart brengen van de kwetsbare delen van het Belgische spoorwegsysteem op basis van de meteorologische gegevens en (ongoing) klimaatvoorspellingen.

Implementatie van corrigerende maatregelen: nieuw ontwerp van de afwateringssystemen van spoorlijnen, preventieve acties om het aantal bomen dat op de spoorlijnen kan vallen te verminderen,….

Voor het zeeverkeer voorziet een adaptatieproject voor de Noordzee in de aanleg van zandeilandjes langs de Belgische kust die voornamelijk kunnen bijdragen aan de bescherming van de kust tegen golven, en die maritieme vaart mogelijk moeten maken.

De federale bijdrage aan het Nationaal Aanpassingsplan voorziet in 2 maatregelen met betrekking tot het spoor, 2 maatregelen met betrekking tot de luchtvaart en 1 maatregel met betrekking tot maritiem transport (meer info).

Europees Milieuagentschap: Adaptation of transport to climate change in Europe (2014)

Documenten van de Europese Commissie: staff working document on Adapting Infrastructure to Climate Change (2013)

UIC (wereldwijde professionele spoorwegvereniging): https://uic.org/adapting-to-climate-changes

OESO: policy paper 14 : climate resilient infrastructure – policy perspectives